Malezya

Etnik yapi: Malezya'da en kalabalik etnik kitle nüfusun % 49'unu olusturan Malaylardir. Malaylar Singapur, Endonezya, Tayland ve Madagaskar'a da yayilmislardir. Konustuklari Malayca Endonezya diline çok yakindir. Malezya'daki Malaylarin tamami Müslümandir. Ikinci büyük etnik unsur % 35 orana sahip olan Çinlilerdir. Çinlilerin içinde az sayida Müslüman vardir. Çogunlugu Budist, bir kismi hiristiyandir. % 10 oraninda da Hindistanli vardir. Hindistanlilarin da az bir kismi Müslüman, çogunlugu Hindudur. Çinliler ve Hindistanlilar Çin'den ve Hindistan'dan gelmis olan göçmenlerdir, Malezya'nin yerlisi degildirler. % 3.1 oraninda Cavali vardir. Cavalilarin tamami Müslümandir. Geriye kalan nüfusu su etnik unsurlar olusturur: Minangkabu (% 0.8), Sama (% 0.8), Melanau (% 0.4), Güney Asyali (% 0.35), Bugi (% 0.2), Kalabit, Hui, Molbog. Bu etnik unsurlarin büyük çogunlugu Müslüman, bir kismi da hiristiyan veya yerel dinlere mensuptur.

Dil: Resmi dil Malayca'dir. Ingilizce ve Arapça da geçerli dillerdir. Tamilce ve Çince basta olmak üzere çesitli etnik unsurlarin dilleri de konusulmaktadir.

Din: Resmi din Islâm'dir. Halkin % 55'i Müslümandir. Müslümanlar genellikle sünni ve hanefidirler. % 17 oraninda budist, % 11.6 konfüçyanist (Çin dini mensubu), % 7 oraninda hindu, % 6 oraninda hiristiyan vardir. Kalan nüfus ise degisik yerel dinlere mensuptur.

Cografi durumu: Güneydogu Asya ülkelerinden olan Malezya, kuzeyden Tayland, Güney Çin Denizi ve Brunei, dogudan Selebes Gölü, güneyden Endonezya, Singapur ve Malakka Bogazi, batidan Hint Okyanusu'yla bitisik olan Andaman Denizi'yle çevrilidir. Akarsu bakimindan oldukça zengindir. En önemli akarsulari Rejang, Ketantan, Sai Perak ve Sai Rompin irmaklaridir. Malezya topraklari iki büyük kara parçasiyla bunlarin arasindaki Güney Çin Denizi içinde yer alan adalardan meydana gelir. Iki büyük kara parçasi Bati Malezya ve Dogu Malezya'dir. Bati Malezya bir yarimada seklindedir ve ince bir kara baglantisiyla simdiki adi Tayland olan Siyam'a baglidir. Dogu Malezya, büyük bir kismi Endonezya hâkimiyetinde olan Borneo adasinin içindedir. Topraklarinin % 30'u tarim alani, % 61'i ormandir. Malezya'da bol yagmurlu ve tropikal bir iklim hâkimdir. Dogu Malezya, Bati Malezya'dan daha yagislidir.

Yönetim sekli: Malezya krallikla yönetilen ve çok partili demokratik sisteme dayali bir konfederasyondur. Konfederasyonu olusturan federal eyaletler de krallikla yönetilir. Bati Malezya'da bulunan eyaletlerin krallarindan biri dört yilligina genel kral yani "yüce baskan" seçilir. Ülke 31 Agustos 1957'de yürürlüge konan anayasayla yönetilmektedir. Iki meclisli bir parlamenter sistem uygulanmaktadir. Birinci meclis 69, ikinci meclis 180 üyeden olusur. Bu meclislerin üyeleri serbest genel seçimlerle belirlenir. Malezya, BM, IKÖ (Islâm Konferansi Örgütü), Asya Pasifik Ekonomik Isbirligi, Ingiliz Milletler Toplulugu (Commonwealth), Uluslararasi Para Fonu (IMF), Islâm Kalkinma Bankasi gibi uluslararasi örgütlere üyedir.

Siyasi partiler: Malezya'nin basta gelen siyasi partileri sunlardir:

Tarihi: Malezya'nin batisiyla dogusunun tarihini ayri ayri ele almak gerekir. Tarihi kaynaklarda Bati Malezya'dan Malaya olarak söz edilir. Islâm'in bu bölgeye ulasmasindan önce Budistler ve Brahmanistler buralarda çesitli devletler kurmuslardir. Islâm Malezya'ya 1400 yilindan sonra girdi. Malakka bogazi kiyisindaki Malakka sehrinin kurucusu Prens Prameswara 1414 yilinda Pasai kralinin kiziyla evlenerek Müslüman oldu ve adini Mecât Iskender Sah olarak degistirdi. Onun Müslüman olmasindan sonra yönetimi altindaki bölgelerde Islâm hizla yayilmaya basladi. Bati Hindistan'dan gelen Müslümanlar da ona yardimci oldular. Mecât Iskender 1424'te öldü ve ondan sonra gelen hükümdarlar da ülkelerinde Islâm'i yaymaya çalistilar. 1446'da Malakka sultanligina geçen Sultan Muzaffer Sah zamaninda Islâm resmi din oldu. Ayni zamanda Malakka, Güneydogu Asya'da Islâm'in merkezi halini aldi. Ticari ve ekonomik önemi de artti ve Müslüman tüccarlar burayi daha çok ziyaret etmeye basladilar. Muzaffer Sah'in yönetimi 1458'e kadar sürdü ve yerine oglu Mansur Sah geçti. 1477'ye kadar hüküm süren Mansur Sah döneminde Malakka Sultanligi çevrede siyasi ve dini açidan etkili bir konuma geldi. Islâm Malaya'nin diger bölgelerine ve bugün Endonezya yönetimi altinda bulunan Sumatra adasina da yayilmaya basladi. Bu siralarda Portekizli sömürgeciler bölgeyi rahatsiz etmeye basladilar. 1511'de de Malakka limanini ele geçirdiler. O siralarda Malakka yönetimini elinde bulunduran Sultan Mahmud, Portekizlilerin saldirilari karsisinda fazla dayanamayarak Malakka'yi onlara birakti ve kendisi Johor'a geçerek burada ayri bir sultanlik kurdu. O zamana kadar Johor, Malakka Sultanligi'nin bir vilayetiydi. Portekizliler Malakka'yi ele geçirdikten sonra bu bölgede hiristiyanlastirma çalismalari baslattilar, ancak basarili olamadilar. Johor Devleti, Malakka'yi Portekizlilerden geri almak için birkaç kez harekât düzenledi. Bu harekâtlara Osmanli Devleti silah, Açe Sultanligi da asker desteginde bulundu. Ancak bu harekâtlardan bir sonuç alinamadi. 1606'dan itibaren Malakka'ya Hollandali sömürgeciler saldiri düzenlemeye basladi ve 1641'de de Portekizlilerin elinden aldilar. 1812'de Pahang, Johor'dan ayrilarak bagimsiz devlet oldu. 1824'te Johor tekrar ikiye ayrildi ve Rio Lingga merkezli ayri bir prenslik kuruldu. Bu ayrilmalar daha sonra da devam etti ve bölgede Perak, Selangor, Kedah gibi birkaç prenslik ortaya çikti. 18. yüzyilin sonlarina dogru bölgeye Ingiliz sömürgeciler geldi ve 1786'da siddetli saldirilar sonucu Kedah devletinin elindeki Penang sehrini aldilar. Daha sonra burayi bir üs edinerek isgal alanlarini genislettiler. 1824'te Malakka'yi da Hollandalilarin elinden alarak bölgede genis bir alani ele geçirdi ve bölgedeki bütün yerel yönetimleri Ingiliz himayesini kabule zorladilar. En son 1889'da 9 devletçikten olusan Negri Sembilan federasyonunun da Ingiliz himayesine girmesiyle Malay yarimadasi tamamen Ingiliz sultasina geçti. Ingilizler bir yandan bölgenin bütün tabii zenginliklerini kendi ülkelerine tasirken bir yandan da yerli Müslüman halki fakirlestirdiler. Bu durum halk arasinda yeni bir uyanis hareketinin dogmasina vesile oldu. 1930'dan itibaren bu uyanis hareketi örgütlü bir faaliyete dönüstü. II. Dünya Savasi'ndan sonra bagimsizlik mücadelesi daha da etkili oldu. Bu arada Birlesik Malay Milli Organizasyonu (UMNO) kuruldu. Ancak bazi etnik gruplar bu organizasyona girmediler. 1948'de Ingiliz denetiminde bir Malaya Federasyonu kuruldu. 31 Agustos 1957'de de Malezya'nin bagimsizligi ilan edildi.

Dis problemleri: Filipinler ve Endonezya, Dogu Malezya'yi olusturan Sarawak ve Sabah eyaletleri üzerinde hak iddia ediyorlardi. Endonezya bu yüzden 1963'te Malezya'ya savas açti. Bu savas 1965'te sona erdiyse de Endonezya adi geçen eyaletlerle ilgili iddiasindan tam olarak vazgeçmis degildir.

Islami Hareket: Malezya'da Islâm devlet yönetiminde önemli oranda etkilidir. Bu da ülkedeki Islâmi hareketin bir basarisidir. Devlet 1980'den sonra resmi kurumlari Islâmilestirme çalismasi baslatti. Devletin bu merhaleye gelmesinde hâlen varligini sürdüren dört temel Islâmi hareketin etkisi olmustur. Bu hareketleri kisaca tanitalim:

Ekonomi: Malezya ekonomisi birinci derecede tarim ve hayvanciliga dayanir. Ürettigi tarim ürünlerinin basinda pirinç, kauçuk, palmiye tohumu, ananas, kakao ve çesitli meyve ve sebzeler gelir. Uzun bir sahile sahip olmasi itibariyle balikçilik da yaygindir. Orman ürünleri de ekonomiye önemli katki saglamaktadir. Yerel kaynaklarca da zengindir. En çok kalay rezervine sahiptir. Ancak maden rezervleri sömürge döneminde Ingilizler tarafindan azaltilmistir. 1970'lerden buyana petrol ve dogal gaz da üretilmekte ve ihraç edilmektedir.

Sanayi: Malezya sanayi bakimindan iyi bir seviyede sayilir. Petrol aritma tesislerinin yani sira otomobil, dayanikli tüketim mallari, tekstil ürünleri, çesitli gida maddeleri, çimento ve diger insaat malzemeleri, mobilya ve agaç ürünleri, kâgit ve kirtasiye malzemeleri, kimyasal maddeler, gübre, kauçuk, plastik esya, toprak ve madeni esya, mekanik araçlar, elektrik gereçleri, ilaç, palmiye yagi vs. üreten çok sayida fabrika kurulmustur. Imalat sanayisinin gayri safi yurtiçi hasiladaki payi % 27'dir. Çalisan nüfusun yaklasik % 18'i sanayi sektöründe is görmektedir.