BAHREYN

Resmi adı: Bahreyn Devleti

Başkenti: Menâmâ (Nüfusu: 155.000)

Diğer önemli şehirleri: el-Muharrak (80.000), Rif'a, Sitre, el-Hadd.

Yüzölçümü: 691 km2

Nüfusu: 490.000 (1993 tahmini). Nüfusun % 80'i şehirlerde yaşamaktadır. Ortalama ömür 73 yıldır. Çocuk ölümlerinin oranı binde 17'dir. Nüfusun % 33'ünü 14 yaşın altındakiler oluşturmaktadır.

Km2 başına düşen insan sayısı: 709.1

Nüfus artış hızı: % 1.5

Etnik yapı: Bahreyn nüfusunun % 97'si Araptır. Nüfusun yaklaşık % 80'i Bahreyn asıllıdır. % 5'i Ummanlıdır. Diğerleri Suudi Arabistan, İran, Hindistan, Pakistan, İngiltere ve ABD asıllıdır. Bahreyn, Umman ve Suudi Arabistan asıllılar Arap, diğer ülkelerden olanlar ise farklı etnik kökenlerdendirler.

Dil: Resmi dil Arapça'dır. İngilizce de resmiyette geçerlidir. Etnik unsurların dilleri de konuşulur.

Din: Resmi din İslâm'dır. Halkın % 98'i Müslümandır. Diğerleri ülkenin yerlilerinden olmayan hıristiyanlardır. Müslümanların % 45'i sünni, % 55'i Şii Cafercidir.

Coğrafi durumu: Bir Güneybatı Asya ülkesi olan Bahreyn, Basra körfezi içinde Suudi Arabistan ve Katar kıyıları önünde bulunan ve ada sayısı toplam otuz beşe ulaşan takımadalardan meydana gelmektedir. Ülkeye adını veren ve takımadaların en büyüğü olan Bahreyn adası 565.7 km2'dir. Başkent Menâmâ da bu adadadır. Ülke topraklarının % 5'i tarım arazisi, % 7'si otlak alanıdır. En yüksek yeri Bahreyn adasında bulunan Duhan Dağı (122 m.)'dır. Adalar arasında bazı yerlerde suyun derinliği az olduğundan buralar toprakla doldurulmak suretiyle tarım arazisi veya meskun yer haline getirilmiştir. Bahreyn'de yazlar çok sıcak, kışlar ılımlı geçer. Denizden buharlaşan su dolayısıyla hava nispeten nemlidir. Başkent Menâmâ'da yıllık sıcaklık ortalaması 26.4 derece, yıllık yağış ortalaması 76 mm.'dir.

Yönetim: Devletin başında bütün yetkileri elinde toplayan emir bulunmaktadır. Emirlik babadan oğula geçen bir kurumdur. Hükümet emir tarafından tayin edilir. Hükümetin başında başbakan bulunur. Ordu kumandanı ve Savunma bakanının el-Halife ailesinden yani emirin mensup olduğu aileden olması gerekir. 30 üyeli bir Danışma Konseyi bulunmakta ve konsey üyeleri emir tarafından tayin edilmektedir. 1973 Haziran'ında emir tarafından ilan edilmiş olan bir anayasası mevcuttur. İslâm'ın özel hallerle (evlenme, boşanma, miras vs.yle) ilgili hükümleri ve ceza hukuku uygulanmaktadır. Ancak İslâm hukuku bütün hayata hâkim değildir. Bahreyn, BM, İKÖ (İslâm Konferansı Örgütü), Arap Devletleri Birliği, OPEC (Petrol İhraç Eden Ülkeler Teşkilatı), Körfez İşbirliği Konseyi, IMF (Uluslararası Para Fonu), İslâm Kalkınma Bankası gibi uluslararası örgütlere üyedir.

İdari bölünüş: Yedi idari bölgeden meydana gelir.

Tarihi: Bahreyn halkı İslâmiyet'le Resulullah (a.s.) zamanında tanışmıştır. Bahreynli Muiz bin el-Aiz el-Abdi yirmi kişilik bir heyetle birlikte Medine'de Resulullah (s.a.s.)'ı ziyaret ederek Müslüman olmuştur. Mekke'nin fethinden sonra Resulullah (s.a.s.) h. 8'de, Ala bin Abdullah el-Hadrami (r.a.)'yi Bahreyn'e gönderdi. Alâ (r.a.), Resulullah (s.a.s.)'ın davet mektubunu o zamanki Bahreyn emiri Münzir bin Sâvâ'ya iletti ve bu davetten sonra Bahreyn halkının çoğu Müslüman oldu. Bu olaydan sonra Bahreyn emirliği Medine'deki İslâm devletine bağlandı. Hz. Ebu Bekir (r.a.) döneminde, Münzir bin Sâvâ'dan sonra Bahreyn emiri olan Cârud ve Hutam el-Abdi'nin öncülüğünde Bahreyn'de bir dinden dönüş (riddet) hareketi ortaya çıktı. Hz. Ebu Bekir (r.a.) dinden dönenlerin üzerine Ala bin Abdullah el-Hadrami (r.a.)'nin kumandasında bir ordu gönderdi. Bu ordu riddet (dinden dönüş) hareketini kısa sürede bastırdı ve dinden dönenlerin başını çeken Hutam el-Abdi öldürüldü. Bahreyn bu olaydan sonra yeniden İslâm devletine bağlanmış ve 10. yüzyıla kadar İslâm devletine bağlı kalmıştır. M. 10. yüzyılda bir ara Karmatilerin eline geçti. Ancak halk Karmati yönetimine karşı başkaldırarak 1058 yılında bu yönetime son verdi. Bundan sonra sırasıyla Uyuniler, Salgurlular, Tabeler ve Cebriler Bahreyn'e hâkim oldular. Bahreyn 1521 - 1602 yılları arasında Portekiz işgali altında kaldı. Portekizli işgalciler 1602'de İranlı kuvvetler tarafından çıkarıldı. Bu tarihten sonra Osmanlılar, İran, Arap yönetimleri ve Avrupa ülkeleri arasında Bahreyn üzerinde bir rekabet ve kavga başladı. Bu rekabet ve kavga 1783'te el-Halife ailesinin Bahreyn'de hâkimiyet kurmasına kadar devam etti. Bahreyn, 1783'ten buyana bu ailenin yönetimi altındadır. Ancak söz konusu ailenin ülkeye hâkim olmasından sonra da Bahreyn çeşitli dış baskılara ve saldırılara maruz kalmıştır. Yakın komşusu Umman, Bahreyn için sürekli bir tehdit unsuru olmuş ve birkaç kez saldırıda bulunmuştur. Bahreyn yönetimi Umman tehlikesine karşı zaman zaman Arap yarımadasındaki Vehhabi hareketinin öncüleriyle yardımlaştı. Bahreyn üzerinde Osmanlılarla İngilizler arasındaki rekabet ve uzlaşmazlık da devam etti. 1913'te Londra'da imzalanan bir anlaşmayla Osmanlı yönetimi Bahreyn'in bağımsızlığını tanımayı İngiltere de burayı kendi topraklarına ilhak etmemeyi taahhüt etti. Ancak İngilizler bu anlaşmadan sonra Bahreyn'le daha yakından ilgilenmeye başladı ve burayı kendi himayelerine aldılar. Bu durum Bahreyn'in ekonomik ve dolayısıyla siyasi bağımsızlığını önemli oranda etkiledi. 1970 yılından itibaren İngiliz kuvvetlerinin Körfez'den çekilmeye başlamaları üzerine körfezdeki küçük ülkeler, Körfez Ülkeleri Federasyonu adıyla bir federasyon kurdular. Ancak Bahreyn emiri 15 Ağustos 1971'de yayınladığı deklarasyonla bu federasyondan ayrılarak bağımsızlığını ilan etti. Bahreyn 1 Kasım 1961'den buyana el-Halife ailesinden İsâ bin Selmân Ali Halife tarafından yönetilmektedir. Onun yerine geçecek olan veliahtı oğlu Hamed bin İsa Ali Halife'dir.

Dış problemleri: Karasuları ve Basra Körfezi içinde yer alan Havar adaları konusunda Katar'la arasında bir anlaşmazlık bulunmaktadır. Bahreyn yönetimi 20 Nisan 1993'te yaptığı açıklamada karasularını 12 mile çıkardığını bildirerek Katar'la arasında anlaşmazlık konusu olan alan üzerindeki hak iddiasına resmiyet kazandırdı. Bahreyn, bu açıklamayla birlikte üzerinde hak iddia ettiği alanda uluslararası hukuk çerçevesinde hâkimiyet haklarını kullanacağını duyurdu. Bahreyn'in bu tutumu Katar'la arasındaki anlaşmazlığı daha da derinleştirdi. İki ülke meselenin çözümü için Uluslararası Adalet Divanı'na başvurdu.

İslami Hareket: Bahreyn'de İslâmi faaliyetleri organize eden kurumların başında Islah Cemiyeti gelmektedir. Bu cemiyet Müslüman Kardeşler'in Bahreyn'deki bir organizasyonu sayılır. Cemiyetin faaliyetleri Kuveyt'teki Toplumsal Islah Cemiyeti'yle Birleşik Arap Emirlikleri'ndeki Islah ve Toplumsal Yönlendirme Cemiyeti'nin faaliyetlerine benzemektedir. (Bkz. Kuveyt ve BAE'ndeki İslâmi hareket.) Cemiyetin hayır işlerini ve yardım çalışmalarını organize etmek için Hayır İşleri Konseyi adlı bir özel konseyi var. Bu konsey ülke içindeki ihtiyaç sahiplerinin yanı sıra ülke dışındaki birçok ihtiyaç sahibi Müslümana da yardım ulaştırıyor. Bahreyn'de seçime dayalı bir siyasi sistem olmadığından örgütlü bir siyasi faaliyet yürütülemiyor. Bu alanda yapılanlar sadece insanların İslâm ilkeleri ve siyaseti konusunda bilgilendirilmesinden ibaret. Ancak yönetimin İslâm kanunlarını uygulamasını sağlamak amacıyla bazı faaliyetler yürütülüyor. Selefiler başta olmak üzere diğer bazı İslâmi akımların da ülkede birtakım eğitim çalışmaları var.

Ekonomi: Bahreyn ekonomisi genellikle petrol ve doğal gaz üretimine dayanır. Petrol ve doğal gazın gayri safi yurtiçi hasıladaki payı % 22'dir. 1992'de 15 milyon varil ham petrol üretilmiştir. 1993'deki petrol rezervi 56 milyon varil olarak tahmin ediliyordu. Petrol rezervlerinin 1995'te biteceği sanılmakta ve bu yüzden hükümet ülke ekonomisinin petrole olan bağımlılığını azaltarak başka gelir kaynakları bulmaya çalışmaktadır. Sitre'deki petrol arıtma tesislerinde Bahreyn petrollerinin yanı sıra Suudi Arabistan'dan getirilen ham petroller de arıtılmaktadır. Petrolün yanı sıra doğal gaz da ülke ekonomisine önemli gelir sağlamaktadır. 1992'de toplam 4 milyar 785 milyon m3 doğal gaz üretilmiştir. Bahreyn'in 1993'teki doğal gaz rezervi de 160 milyar m3 olarak tahmin ediliyordu. Tarım alanında sebze ve hububat ekimi yapılmakta ve hurma üretilmektedir. 1992'de 24 bin ton hurma, 10 bin ton sebze üretilmiştir. Hayvancılıkla uğraşanlar da vardır. 1992'de ülkede 15 bin baş sığır, 9 bin baş koyun bulunuyordu. Bahreyn ekonomisinde balıkçılığın da belli bir yeri vardır. 1991'de 7600 ton balık avlanmıştır. Tarım ve balıkçılıktan elde edilen gelirin milli gelir içindeki payı % 2'dir. Tarım, hayvancılık ve balıkçılık sektöründe çalışanlar tüm çalışan nüfusun % 2.3'ünü oluşturmaktadırlar. Ülkenin anılmaya değer bir gelir kaynağı da inci avı ve ticaretidir. Bahreyn'de son yıllarda bankacılık ve turizm de gelişmiştir. Turizmin gelişmesine paralel olarak ulaşım da modernleşmiş, birçok dış merkezle hava bağlantısı sağlanmıştır. Bahreyn su ihtiyacını artezyen kuyularından ve deniz suyu arıtma tesislerinden elde edilen sularla karşılamaktadır. Dünyanın en büyük deniz suyu arıtma tesisleri Bahreyn'dedir. Bahreyn, modern telekomünikasyon sistemine sahiptir. Bahreyn yönetimi dışa açık bir ekonomi politikası güttüğünden ve yabancı sermayenin ülkesinde iş yapmasını teşvik ettiğinden bu ülkede yabancı sermaye oldukça etkili durumdadır. Birçok sanayi kuruluşu yabancıların elindedir. Yabancılar ticarette de etkilidirler. İran - Irak Savaşı, Irak'ın Kuveyt'i işgali ve ardından patlak veren Körfez Savaşı Bahreyn ekonomisini önemli oranda etkilemiş, ülke yönetimini savunma harcamalarını artırmaya ve bu amaçla dış borç almaya yöneltmiştir.

Para birimi: Bahreyn dinarı.

Gayri safi milli hasılası: 3 milyar 386 milyon dolar. (Yıllık safi artış: % 0.1)

Kişi başına düşen milli gelir: 6910 dolar.

Dış ticaret: Bahreyn'in en önemli ihraç maddeleri petrol, doğal gaz (bu ikisi ihracatının % 80'ini oluşturmaktadır), kimyasal maddeler ve incidir. Bazı sanayi ürünlerinin de ticaretini yapmaktadır. İthal ettiği malların başında ham petrol (kendi tesislerinde arıtmak için), elektrikli ve elektronik araçlar, makineler, ulaşım araçları ve gıda maddeleri gelir. Dış ticareti daha çok Japonya, ABD, İngiltere, İtalya, Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri ve Hindistan'ladır. 1991'deki dış ticaret açığı 602 milyon dolar, aynı yıl uluslararası cari işlemlerindeki açık ise 738 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir.

Sanayisi: Bahreyn'deki en önemli sanayi tesisleri petrol arıtma tesisleridir. Bahreyn komşu ülkelerden de ham petrol alarak kendi tesislerinde arıttıktan sonra ihraç etmektedir. Petrokimya sanayisini de geliştirmiştir. Lastik fabrikaları kurulmuş ve bu sanayi gelişmektedir. Alüminyum eritme tesislerinin de Bahreyn sanayisinde önemli yeri vardır. Bunun yanı sıra geleneksel tekneler imal edilmekte, Mina Selman'daki tersanelerde de bin tona kadar gemilerin tamir ve bakımı yapılmaktadır. Sanayi gelirlerinin gayri safi yurtiçi hasıladaki payı % 17'dir. Çalışan nüfusun yaklaşık % 15'i sanayi sektöründe iş görmektedir.

Enerji: Bahreyn'de 1991'de 3 milyar 495 milyon kw/saat elektrik üretilmiştir. Aynı yıldaki elektrik tüketimi de bu rakama eşittir. Elektrik enerjisinin tamamı termik santrallerden elde edilmektedir. Kişi başına yıllık elektrik tüketimi ortalama 6747 kw/saattir.

Ulaşım: Bahreyn'in tek havaalanı başkent Menâmâ'daki uluslararası trafiğe açık havaalanıdır. Bir ada ülkesi olması üstelik deniz taşımacılığı açısından stratejik bir noktada bulunması Bahreyn'e deniz ulaşımında geniş imkânlar vermektedir. En büyük ve modern limanı Minâ Selmân adlı limanıdır. Buradan birçok ülkeye deniz nakliyatı yapılmaktadır. Bahreyn'in 100 grostonun üstünde yük taşıyabilen 87 gemisi vardır. Tamamı asfaltlanmış 2.675 km. karayoluna sahiptir. Bu ülkede ortalama 3.8 kişiye bir motorlu ulaşım aracı düşmektedir.

Eğitim: Bahreyn'de eğitim - öğretim mecburi değildir. 140 ilkokul, 40 genel ortaöğretim kurumu, 10 mesleki ortaöğretim kurumu bulunmaktadır. İlkokul çağındaki çocukların % 95'i, ortaokul çağındaki çocukların ise % 83'ü bu öğretimden yararlanabilmektedir. Resmi okulların yanı sıra çeşitli özel okullar da bulunmaktadır. Bahreyn'in iki üniversitesi mevcuttur. Bunlardan Körfez Üniversitesi 1984'te hizmet vermeye başlamıştır. Bunların yanı sıra 2 yüksek okulu, 3 araştırma enstitüsü bulunmaktadır. Yüksek öğrenim çağında olan gençlerden bu kurumlara kayıt yaptıranların oranı % 10, Okuma yazma bilenlerin oranı % 78'dir

Sağlık: Bahreyn'de 12 hastane, 540 doktor, 40 diş doktoru, 1650 hemşire mevcuttur. 907 kişiye bir doktor düşmektedir. Sağlık hizmetleri iyi bir seviyededir. Sağlık kurumları modern cihazlarla donatılmıştır.